Nguyên nhân
Bệnh do vi khuẩn Mycoplasma suis thuộc giống Mycoplasma gây ra. Có dạng hình cầu hoặc oval, kích thước khoảng 0,8 μm – 2,5 μm. Do Mycoplasma suis kí sinh trên và trong tế bào hồng cầu nên heo bị nhiễm M. suis có tình trạng giảm tỷ lệ và số lượng hồng cầu, nồng độ hemoglobin, glucose và sắt, trong khi nồng độ bilirubin trong máu gia tăng, dẫn đến sự thiếu máu cấp hoặc mãn tính ở heo nhiễm, làm giảm năng suất, gia tăng tỷ lệ nhiễm kế phát, chết do bội nhiễm ở tất cả các nhóm heo nhiễm M. suis (Ritzmann et al., 2009).
Dịch tễ bệnh
Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi trên heo. Trên các nghiên cứu trên thế giới, tỉ lệ nhiễm sẽ khác nhau tuỳ vào khu vực địa lí và độ tuổi của heo, đặc biệt tị lệ heo nái nhiễm trong các trang trại thường khá cao. Ở Đức, có đến 40,8% trại nhiễm M. suis với khoảng 13,9% heo choai (20 – 30 kg) dương tính với M. suis (CSIRO, 2012), và theo Stadler et al. (2019) tỷ lệ heo con sơ sinh trước khi bú dương tính với M. suis là 14,35%, trong khi có có đến 31,25% heo nái dương tính với M. suis. Trong khi đó tỷ lệ heo dương tính với M. suis tại Úc ở mức rất thấp, chỉ dao động trong khoảng 4,29 – 6,45 % (CSIRO, 2012). tại Pháp đã ghi nhận có đến hơn 50% nái dương tính với M. suis, ở mọi lứa đẻ.
Bệnh lây lan chính qua đường máu, không qua tinh dịch, nước bọt. Đặc biệt giai đoạn đầu heo con theo mẹ – thời điểm thực hiện các thao tác kĩ thuật như bấm nanh, cắt đuôi, thiến heo, chủng vacxin,.. nếu không được vệ sinh sát trùng đầy đủ sẽ là mối nguy cơ làm lây lan bệnh giữa các đàn.
Theo nghiên cứu của Zhongyang et al., (2017) cho thấy tỷ lệ nhiễm M. suis có biến động theo thời tiết, tăng cao hơn vào lúc thời điểm giao mùa, mùa khô. Đây cũng là thời điểm tạo điều kiện thuận lợi cho các côn trùng hút máu sinh sôi nhiều như ruồi, muỗi,….
Các yếu tố stress từ bên ngoài tác động như thời tiết, môi trường, tình trạng sức khoẻ vật nuôi,…. là những yếu tố nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh do M. suis gây ra. Sự lây nhiễm từ bên ngoài vào chủ yếu do việc nhập heo nhiễm vào trong trại.
Triệu chứng
Bệnh thường xuất hiện ở 2 thể: Cấp tính và mạn tính.
* Thể cấp tính:
+ Đối với heo con theo mẹ
- Heo còi cọc, da nhợt nhạt, trắng da, xanh xao, gầy yếu.
- Độ đồng đều thấp, phát triển kém, có nhiều kích thước khác nhau.
- Vành tai có thể có màu tím bầm, sưng phù mí mắt.
- Có thể xuất hiện dấu hiệu yếu chân, heo con run, đi không vững, co giật do hạ đường huyết.
+ Đối với heo cai sữa
- Mệt mỏi, lờ đờ, giảm ăn, chậm lớn.
- Da và niêm mạc nhợt nhạt, thể trạng xấu, còi cọc, lông xù.
- Thở gấp, thở bụng.
- Hoại tử mỏm tai – mỏm đuôi.
+ Đối với heo nái
- Sốt cao 40-42°C, nhịp thở tăng, giảm ăn
- Thiếu máu, da nhợt nhạt (vàng da), mất sữa
- Chậm động dục, sảy thai hoặc đẻ non
- Giảm tỉ lệ phối đạt, rối loạn chức năng sinh sản
- Heo con sinh ra gầy yếu, còi cọc
* Thể mạn tính
Việc điều trị bằng kháng sinh không đủ để loại trừ hoàn toàn M. suis khỏi cơ thể heo nhiễm gây nên tình trạng nhiễm mạn tính, heo có thể trạng kém, vàng da, chậm lớn, da khô, lông xù, suy giảm miễn dịch khiến heo dễ mẫn cảm với các bệnh trên đường hô hấp và đường tiêu hoá, tăng chi phí điều trị.
Bệnh tích
Da và niêm mạc nhợt nhạt do sự phân hủy các tế bào hồng cầu trong máu, sự tích tụ của các sản phẩm phụ trong gan và sản xuất một chất gọi là bilirubin.
Máu loãng, hồng cầu bị biến dạng hình sao, giảm hoặc mất chức năng sinh học.
Ở heo cai sữa, heo choai, có thể xuất hiện bệnh tích loét da ở những vùng rìa tai, đuôi, mõm. Mổ khám có thể ghi nhận được các bệnh tích như: viêm màng và tràn dịch xoang bụng, ngực, bao tim, vách tim mỏng, tim nhão, lách sưng, hạch sưng.
Chẩn đoán bệnh
-
Chẩn đoán lâm sàng
Dựa vào triệu chứng run rẩy của heo con sơ sinh. Ngoài ra, còn dựa trên các dấu hiệu da nhợt nhạt và có màu trắng, lông khô, xù, sưng mí mắt, các vết lở loét ở rìa tai, đuôi… ở heo theo mẹ, heo sau cai sữa, heo choai.
-
Chẩn đoán phi lâm sàng
Việc chẩn đoán chủ yếu dựa trên việc xét nghiệm xác định sự hiện diện của M. suis trong máu. Để xét nghiệm tìm M. suis cần lấy mẫu máu kháng đông để làm tiêu bản nhuộm Giemsa quan sát tìm M. suis trên tế bào hồng cầu hoặc thực hiện phản ứng PCR để xác định M. suis trong mẫu máu.
-
Chẩn đoán phân biệt
Chẩn đoán phân biệt với các bệnh khác cũng gây triệu chứng vàng da, hoại tử da như bệnh do Leptospira, bệnh liên quan PCV2 (PCVAD – Porcine circovirus associated disease), Glasser, nhiễm độc tố nấm, viêm gan, thiếu máu do thiếu sắt…
Để xem thêm giải pháp phòng và điều trị bệnh, bà con chăn nuôi nhấp vô đây để xem thêm.
Liên hệ với Mebipha theo hotline 1900 571 287 để được Bác sĩ thú y tư vấn chi tiết.
